Minister Hennis treedt af na vernietigend Mali-rapport

VVD'er Jeanine Hennis treedt af als minister van Defensie. Ook de Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp legt zijn functie neer. Dat maakte zij dinsdag in het Kamerdebat over het Mali-rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) bekend.        

De positie van de bewindspersoon werd onhoudbaar na de publicatie van het OVV-onderzoek naar het dodelijk mortierongeval waarbij de militairen Henry Hoving (29) en Kevin Roggeveld (24) in Mali om het leven kwamen en een derde militair zwaargewond raakte.

De raad stelt in het onderzoek dat Defensie ernstig tekort is geschoten in de zorg voor de veiligheid van de uitgezonden militairen. De mortiergranaten waren onveilig en de medische voorzieningen waren onvoldoende. 

Donderdag in een gesprek tussen de OVV en de Tweede Kamer concludeerde OVV-vicevoorzitter Erwin Muller dat "de totale ambtelijke en politieke top" verantwoordelijk is voor het dodelijk ongeluk.

Onhoudbaar

Het was dinsdag dan ook niet de vraag of Hennis zou aftreden, maar vooral of zij dat in de pauze of aan het eind van het debat zou doen. Hennis koos er in ieder geval wel voor om verantwoording af te leggen aan de Tweede Kamer en de vragen van de partijen over het rapport te beantwoorden.

De VVD-politica wurmde zichzelf in een onhoudbare positie door donderdag na het verschijnen van het rapport kil te reageren met ingestudeerde woordvoeringslijnen als: "Niet aftreden, maar optreden." Terugkijkend op dat optreden had zij liever anders gereageerd, zei ze dinsdagavond. "Je kunt het terecht knullig en tenenkrommend noemen", zei Hennis. "Ik heb daar raar gereageerd. Ook ik ben maar een mens."

Nabestaanden

De nabestaanden van de omgekomen militairen reageerden boos op de uitkomsten van het rapport en dreigen met een rechtszaak tegen Defensie. Nadat ook duidelijk werd dat de nabestaanden het de minister kwalijk namen dat zij geen contact heeft gezocht met hen, veranderde de toon.

Volgens Hennis is terughoudend opgetreden wat betreft het contact, omdat dat de ervaring op Defensie leert dat nabestaanden niet in alle gevallen contact met het politieke hoofd van het ministerie zit te wachten. "Als politicus moet je terughoudend zijn", zei Hennis die eraan toevoegde zeer betrokken te zijn bij de families die hun naasten verloren zijn. 

Volgend ministerschap

Voor de VVD is het de vierde bewindspersoon die de eindstreep van het kabinet Rutte III niet haalt. Frans Weekers (staatssecretaris Financiën) en het duo Ivo Opstelten en Fred Teeven (beiden Veiligheid en Justitie) gingen haar voor.

Met het vertrek van Hennis valt opnieuw een VVD-kopstuk en voor de liberalen is dat een hard gelag. Hennis wordt in de partij gezien als een van de mogelijke opvolgers van partijleider Rutte en werd ook getipt als de volgende fractievoorzitter voor haar partij in de Tweede Kamer. 

Of zij het leiderschap van de partij kan overnemen of over een paar weken opnieuw tot minister zal worden benoemd, is nog maar zeer de vraag. Zelf heeft Hennis er geen geheim van gemaakt in het volgende kabinet graag minister van Buitenlandse Zaken te worden, maar ze is na het Mali-rapport politiek beschadigd.

Nu de formatie zich in de afrondende fase bevindt is het de vraag is of de VVD haar een tweede kans gunt, maar ook of de formerende partijen een nieuw kabinet willen presenteren waarbij direct gedoe ontstaat over een nieuw ministerschap van Hennis.